Odak noktamıza ince bir dokunuş yaparak sabahları güne zinde başlamamızı sağlayan kahve, enerji seviyemizi yükseltme yeteneğiyle bilinen ve oldukça sevilen bir içecektir. Günümüzde birçok insan, yataktan kalkar kalmaz kendini kahve makinesinin yanında buluyor. Güne kahve ile başlamak, artık yüzümüzü yıkamak kadar olağan bir durum.
Kahvenin Yaraları
Güne dinamik başlangıcın yanı sıra uzun bir sağlık yararları listesine de sahip olan kahve, vücudu etkileyecek binden fazla bileşik içermekte. Kahvenin kanıtlanmış faydalarına gelin bir de birlikte bakalım.
Enerji seviyelerini artırır
Kahvenin, insanın enerji seviyesini arttırdığını bilmeyen yoktur. Çünkü kahve, yorgunlukla savaşma ve enerji seviyelerini artırma yeteneği ile bilinen merkezi bir sinir sistemi uyarıcısı olan kafein içerir. Bunun nedeni, kafeinin, adenosin adı verilen bir nörotransmitterin reseptörlerini bloke etmesi ve bunun, beynimizdeki dopamin de dâhil olmak üzere enerji seviyemizi düzenleyen diğer nörotransmiterlerin seviyelerini arttırmasıdır. Beyindeki bu etkisiyle kahve, ruh halimizden, hafızamıza kadar bilişsel birçok fonksiyonu iyileştirmektedir.
Tip 2 diyabet riskini azaltabilir
Bazı araştırmalar, düzenli olarak kahve tüketmenin, uzun vadede tip 2 diyabet riskinin azalmasıyla ilişkili olabileceğini düşündürmektedir. Çalışmalar, günde tüketilen her bir fincan kahvenin, tip 2 diyabet geliştirme riskinin %6 daha düşük olmasıyla bağlantılı olduğunu bulmuştur. Bunun, kahvenin, kan şekeri seviyelerini düzenlemek için insülin üretmekten sorumlu olan pankreastaki beta hücrelerinin işlevini koruma yeteneğinden kaynaklandığı düşünülmektedir. Ayrıca, antioksidanlar açısından zengindir ve hepsi tip 2 diyabet gelişiminde rol oynayan insülin duyarlılığını, iltihabı ve metabolizmayı etkilemektedir.
Beyin sağlığını destekler
Bazı araştırmalar kahvenin Alzheimer, Parkinson ve Demans hastalığı da dâhil olmak üzere belirli nörodejeneratif bozukluklara karşı korunmaya yardımcı olabileceğini öne sürüyor. Çalışmalara göre, düzenli olarak kafein tüketen kişilerin Parkinson hastalığına yakalanma riski önemli ölçüde daha düşüktür. Dahası, kafein tüketimi de zaman içinde Parkinson hastalığının ilerlemesini yavaşlatmıştır. 29.000'den fazla insanda yapılan gözlemsel çalışmaların bir başka incelemesi de daha fazla kahve tüketen kişinin Alzheimer hastalığı riskinin azaldığını bulmasıdır. Ek olarak, birkaç çalışma, ılımlı kahve tüketiminin daha düşük demans ve bilişsel gerileme riski ile ilişkili olabileceğini göstermektedir.
Kilo kontrolü için faydalı
Kahve, fazla kilolarından kurtulmak isteyen kişilerin bu amaçlarına ulaşmasına yardımcı olabilecek oldukça değerli bir besin türüdür. Bunun nedeni metabolizma hızını önemli ölçüde arttırarak yağ yakımını hızlandırmasıdır. Kahvenin, vücudun yağ depolamasını değiştirebildiği ve bu durumunun kilo kontrolü için faydalı olabilecek bağırsak sağlığını destekleyebileceği bilinmektedir. Ayrıca kahve tüketen kişilerin, fiziksel olarak aktif olma olasılıkları daha yüksektir.
Fazla kahve-az depresyon
Bazı araştırmalar, kahve içmenin daha düşük depresyon riski ile ilişkili olabileceğini söylüyor. Buna göre günde tüketilen her bir fincan kahve, %8 daha düşük depresyon riskiyle bağlantılıdır. Başka bir araştırma ise günde en az dört fincan kahve içmenin, günde sadece bir fincan içmeye kıyasla önemli ölçüde daha düşük depresyon riski ile ilişkili olduğunu bulmuştur.
Karaciğer rahatsızlıklarına karşı koruma
Yapılan bazı çalışmalar, kahvenin karaciğer sağlığını destekleyebileceğini ve hastalıklara karşı koruyabileceğini öne sürüyor. Günde iki fincandan fazla kahve içmenin karaciğer hastalığı olan kişilerde daha düşük karaciğer yarası ve karaciğer kanseri oranlarıyla bağlantılı olduğunu bulmuştur. Diğer araştırmalar, insanlar ne kadar çok kahve içerse, kronik karaciğer hastalığından ölüm riskinin o kadar düşük olduğunu gösteriyor. Günde bir fincan kahve içmek %15 daha düşük riskle bağlantılıyken, günde dört fincan kahve içmek %71 daha düşük riskle bağlantılıdır.
Kalp sağlığına önemli destek
Bazı araştırmalar, kahve içmenin daha düşük kalp hastalığı, felç ve kalp yetmezliği riski ile bağlantılı olabileceğini gösteriyor. Yapılan bir çalışma, günde üç ila beş fincan kahve içmenin kalp hastalığı riskini %15 oranında azalttığını bulmuştur. Günde üç ila dört fincan kahve içmenin %21 daha düşük felç riski ile ilişkili olduğunu göstermektedir. Hatta 21.000'den fazla kişide yapılan bir çalışmada, artan kahve alımının, önemli ölçüde azalmış kalp yetmezliği riski ile ilişkili olduğunu bulmuştur.
Önemli: Kafein kan basıncı seviyelerini etkileyebileceği için, riskli tansiyonu olan kişilerin kafein alımını sınırlaması veya hafifletmesi gerekebilir.
Ömrü uzatabilir
Bazı araştırmalar, kahvenin ömrü uzatmaya yardımcı olabileceğini öne sürüyor. Örneğin, 40 çalışmanın bir incelemesi, yaş, kilo durumu ve alkol tüketimi gibi faktörlerden bağımsız olarak günde iki ila dört fincan kahve içmenin daha düşük ölüm riski ile ilişkili olduğu sonucuna varmıştır. Bir başka çalışma ise kahvenin serbest radikallere ve DNA hasarına karşı koruma sağlayarak ömrün önemli ölçüde uzatabildiğini göstermektedir.
Spor performansı artabilir
Kahve, egzersiz yapmadan önce tüketildiğinde fiziksel performansı ve dayanıklılığı artırabilir.
Genellikle performansı iyileştirmek ve enerji seviyelerini artırmak isteyen sporcular tarafından ergojenik bir yardımcı (performans arttırıcı) olarak kullanılır. Egzersizden önce kahve içmenin insanların dayanıklılığını artırdığını bildirdi. 126 yaşlı yetişkin üzerinde yapılan bir başka araştırma, araştırmacıların yaş, karın yağı ve fiziksel aktivite seviyeleri gibi faktörleri ayarlamasından sonra bile, kahve içmenin daha iyi fiziksel performans ve daha hızlı yürüyüş hızı ile ilişkili olduğunu bulmuştur.
Dikkat: Ölçülü kahve içmek (günde yaklaşık üç ila dört fincan) çeşitli sağlık yararları ile ilişkilendirilmiştir ve çoğu yetişkin için genellikle güvenli kabul edilir. Fakat hamile veya emziren kişilerin, çocuk ve ergenlerin ve belirli sağlık sorunları olan kişilerin kafein alımlarını sınırlaması gerekebileceğini hatırlatalım. Son olarak, günün geç saatlerinde kahve tüketimine ve eklentilere (aromalı şuruplar, şeker, krema) dikkat edilmesi gerektiğini belirtelim.
Kahvenin Sağlığımıza Zararları
Kahve her ne kadar sağlıklı bir içecek olsa da birtakım hastalıkları bulunan veya ilaç kullanan kişiler için tüketimi, sağlıklı bireyler için ise aşırı tüketimi bazı olumsuzluklara yol açabilmektedir. Özellikle tansiyon, kalp ritmi bozukluğu (aritmi), taşikardi ve diğer kalp hastalıkları olan bireylerde çarpıntıya yol açabileceği için kahve tüketimlerini mutlaka kontrollü gerçekleştirmelidir.
Her şeyde olduğu gibi kahve tüketiminde de ölçülü olmakta fayda vardır. Günde 3 fincanın üzerinde kahve tüketiminin doğurganlığı olumsuz etkileyebildiği, 5 fincanın üzerinde kahve tüketiminin de kemik erimesine yol açabildiğini belirten bazı çalışmalar mevcuttur.
Hafif ve orta derecede kafein alımı, birçok insanda etkileyici sağlık yararları sağlayabilmektedir. Öte yandan, çok yüksek dozlar günlük yaşamı engelleyen yan etkilere ve hatta ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. İstenmeyen etkiler olmadan kafeinin faydalarından yararlanmak için uykunuzu, enerji seviyenizi ve etkilenebilecek diğer faktörleri dürüst bir şekilde değerlendirin ve gerekirse alımınızı azaltın.
Kaygı
Düşük ve orta dozda kafeinin dikkati arttırdığı bilindiği gibi, daha büyük miktarların kaygı veya gerginliğe yol açabildiği de bilinmektedir. Kaygı ve gerginliğe sebep olmasını önlemek için kendinizi takip edin ve vücudunuzu dinleyin.
Uykusuzluk
Kafeinin insanların uyanık kalmasına yardımcı olma yeteneği, en değerli özelliklerinden biridir. Diğer taraftan, çok fazla kafeinin, yeterince onarıcı uyku almayı zorlaştırabileceği bilinmektedir. Uyku problemlerini önlemek için kahve tüketiminin öğleden sonra kesilmesi tavsiye edilir.
Sindirim Sorunları
Sabah kahvesinin bağırsakların hareket etmesine yardımcı olduğunu birçok insan deneyimlemiştir. Fakat kahvenin müshil etkisi, midenin ürettiği ve kolondaki aktiviteyi hızlandıran bir hormon olan gastrin salınımına bağlanıyor. Aşırı doz kahve tüketimi beklenmedik sindirim sıkıntılarına neden olabilir.
Bağımlılık
Kafeinin sağlığa sunduğu tüm yararlarına rağmen, alışkanlık oluşturabileceği inkâr edilemez bir gerçek. Ciddi bağımlılık durumlarında birkaç saat kafeinsiz kalmak, psikolojik veya fiziksel geri çekilmelere neden olabilir.
Hızlı Nabız
Yüksek kafein alımının uyarıcı etkileri, kalbinizin daha hızlı atmasına neden olabilir. Aşırı yüksek dozda kafein içeren enerji içecekleri tüketen gençlerde rapor edilen, atriyal fibrilasyon adı verilen kalp atışı ritminin değişmesine de yol açabilir. Büyük dozlarda kafein bazı insanlarda kalp atış hızını veya ritmini artırabilir. Bu etkiler kişiden kişiye büyük farklılıklar göstermektedir.
Yorgunluk
Kahve, çay ve diğer kafeinli içeceklerin enerji seviyelerini yükselttiği bilinmektedir. Bununla birlikte, kafein etkisini yitirdikten ve sisteminizden çıktıktan sonra geri tepme yorgunluğuna yol açarak ters etkiye de sahip olabilirler. Geri tepme yorgunluğunu en aza indirmeye yardımcı olmak için orta düzeyde kafein alımını hedefleyin.
Sık İdrara Çıkma
Kahve bileşiğin mesane üzerindeki uyarıcı etkileri nedeniyle sık idrara çıkma yüksek kafein alımının yaygın bir yan etkisidir. Normalden daha fazla kahve veya çay içtiğinizde sık sık idrara çıkmanız gerektiğini fark etmiş olabilirsiniz. Kafein alımınızı azaltmak bu semptomları iyileştirebilir.
Kaynaklar:
Comments